Chuyển đổi giữa các hệ thống số trong Excel thường khiến nhiều người phải tra Google hoặc dùng công cụ online. Tôi từng mất 10 phút để convert từng số bát phân sang nhị phân bằng máy tính bỏ túi, sau đó nhập thủ công vào bảng tính. Hoá ra Excel có hàm OCT2BIN làm việc này tự động trong vài giây.
Hàm OCT2BIN hoạt động như thế nào
Hàm OCT2BIN chuyển đổi số bát phân (hệ cơ số 8) sang số nhị phân (hệ cơ số 2). Hệ bát phân sử dụng các chữ số từ 0 đến 7, trong khi hệ nhị phân chỉ dùng 0 và 1. Hàm này thuộc nhóm Engineering functions, có sẵn từ Excel 2007 trở đi.
Cú pháp chuẩn:
=OCT2BIN(number, [places])
Tham số number là số bát phân cần chuyển đổi, có thể nhập trực tiếp hoặc tham chiếu ô. Tham số places là tùy chọn, xác định số ký tự hiển thị trong kết quả nhị phân. Excel tự động tính độ dài tối thiểu nếu bạn bỏ qua tham số này.
3 bước chuyển đổi cơ bản
Bước 1: Nhập số bát phân vào ô
Chọn ô bất kỳ và nhập số bát phân. Ví dụ nhập 15 vào ô A1. Lưu ý số bát phân chỉ chứa các chữ số từ 0 đến 7, không có 8 hoặc 9.
Các số bát phân hợp lệ: 10, 15, 23, 77, 100, 777 Các số không hợp lệ: 18, 89, 99 (chứa 8 hoặc 9)
Bước 2: Áp dụng hàm OCT2BIN
Di chuyển đến ô kế bên (ví dụ B1) và nhập công thức:
=OCT2BIN(A1)
Nhấn Enter để xem kết quả. Số bát phân 15 sẽ chuyển thành 1101 trong hệ nhị phân.
Bước 3: Kéo công thức cho nhiều ô
Nếu có nhiều số bát phân cần convert, click vào góc dưới bên phải ô B1 (fill handle) và kéo xuống. Excel tự động áp dụng công thức cho tất cả các ô được chọn.
Với 100 số bát phân, quá trình này mất dưới 5 giây thay vì 10 phút convert thủ công.
Tham số places để định dạng đầu ra
Tham số places kiểm soát độ dài chuỗi nhị phân. Hữu ích khi cần format đồng nhất cho nhiều số hoặc padding với số 0 ở đầu.
Ví dụ không dùng places:
=OCT2BIN(10) → Kết quả: 1000
=OCT2BIN(3) → Kết quả: 11
Ví dụ có dùng places:
=OCT2BIN(10, 6) → Kết quả: 001000
=OCT2BIN(3, 6) → Kết quả: 000011
Tất cả kết quả đều có 6 ký tự, dễ dàng so sánh và sắp xếp. Tham số places đặc biệt hữu ích trong lập trình hoặc làm việc với binary data cần độ dài cố định.
Giới hạn quan trọng:
- Nếu
placesnhỏ hơn số ký tự cần thiết, hàm trả về lỗi #NUM! - Ví dụ
=OCT2BIN(15, 2)báo lỗi vì kết quả1101cần 4 ký tự, không thể nén vào 2 ký tự
Xử lý các lỗi thường gặp
Lỗi #NUM! – Giá trị ngoài phạm vi
Xuất hiện khi số bát phân vượt quá giới hạn cho phép. Excel chỉ chấp nhận giá trị từ 7777777000 đến 777 trong hệ bát phân.
Giải pháp:
- Kiểm tra số bát phân có nằm trong khoảng hợp lệ
- Số âm nhỏ hơn 7777777000 hoặc số dương lớn hơn 777 đều không hợp lệ
- Với số lớn hơn, cân nhắc chia thành nhiều phần nhỏ hơn
Lỗi #VALUE! – Tham số không hợp lệ
Xảy ra khi tham số places là text hoặc giá trị không phải số. Ví dụ =OCT2BIN(15, "abc") trả về #VALUE!.
Cách fix:
- Đảm bảo tham số
placeslà số nguyên dương - Nếu tham chiếu ô, kiểm tra ô đó chứa số, không phải text
- Excel tự động làm tròn xuống nếu
placeslà số thập phân
Lỗi #NUM! từ places quá nhỏ
Khi places nhỏ hơn độ dài kết quả cần thiết. Ví dụ =OCT2BIN(77, 3) báo lỗi vì 77 bát phân = 111111 nhị phân cần 6 ký tự.
Giải pháp nhanh: Bỏ tham số places để Excel tự tính độ dài tối ưu, sau đó dùng hàm TEXT để format nếu cần.
Ứng dụng thực tế trong công việc
Hàm OCT2BIN hữu ích trong lập trình, networking, và làm việc với Unix permissions. File permissions trong Unix dùng hệ bát phân (755, 644), có thể convert sang nhị phân để hiểu rõ từng bit quyền read-write-execute.
Ví dụ Unix permissions:
=OCT2BIN(755) → 111101101
=OCT2BIN(644) → 110100100
Trong networking, một số subnet masks được biểu diễn dạng bát phân, convert sang nhị phân giúp debug network configuration nhanh hơn.
Kết hợp với các hàm chuyển đổi khác
Excel cung cấp bộ hàm complete cho chuyển đổi số:
Từ nhị phân: BIN2OCT, BIN2DEC, BIN2HEX Từ bát phân: OCT2BIN, OCT2DEC, OCT2HEX Từ thập phân: DEC2BIN, DEC2OCT, DEC2HEX Từ thập lục phân: HEX2BIN, HEX2OCT, HEX2DEC
Có thể kết hợp nhiều hàm để convert giữa bất kỳ hệ thống số nào. Ví dụ chuyển từ thập lục phân sang bát phân:
=DEC2OCT(HEX2DEC(A1))
Tương thích và yêu cầu
Hàm OCT2BIN có sẵn trong Excel 2007, Excel 2010, Excel 2013, Excel 2016, Excel 2019, Excel 2021, và Microsoft 365. Không cần cài đặt Analysis ToolPak như các phiên bản Excel cũ hơn.
Hàm hoạt động giống nhau trên Windows, Mac, và Excel for web. Các file chứa OCT2BIN mở được trên mọi phiên bản Excel hiện đại mà không cần chỉnh sửa gì. Với ba bước cơ bản này, chuyển đổi số bát phân sang nhị phân trở thành công việc tự động thay vì nhập thủ công từng giá trị.
