Tháng trước khi làm việc với dữ liệu từ hệ thống cũ, tôi nhận file có cột chứa mã lỗi dạng số bát phân. Không biết cách convert nhanh, tôi mở calculator của Windows, chuyển từng số một, rồi gõ lại vào Excel. 30 phút cho 200 dòng dữ liệu. Hôm sau tôi tìm thấy hàm OCT2DEC và hoàn thành cùng công việc trong 3 giây.
Số bát phân xuất hiện khi nào
Hệ thống số bát phân sử dụng cơ số 8 với các chữ số từ 0 đến 7. Máy tính cũ, thiết bị mạng, và một số hệ thống nhúng lưu dữ liệu dưới dạng bát phân thay vì thập phân. Khi xuất báo cáo từ những hệ thống này ra Excel, các giá trị vẫn giữ định dạng bát phân.
Tôi gặp trường hợp này nhiều nhất khi:
- Đọc log files từ thiết bị mạng cũ
- Import dữ liệu từ hệ thống Unix/Linux
- Xử lý mã lỗi từ phần mềm công nghiệp
- Làm việc với quyền truy cập file (chmod permissions)
Ví dụ, số bát phân 54 trong hệ thập phân là 44. Công thức chuyển đổi là: 5 nhân 8 cộng 4 nhân 1 bằng 44.
Cách dùng hàm OCT2DEC
Cú pháp đơn giản: =OCT2DEC(number)
Trong đó number là số bát phân bạn muốn chuyển đổi. Số này không được vượt quá 10 ký tự.
Các bước thực hiện:
- Nhấp vào ô muốn hiển thị kết quả
- Gõ
=OCT2DEC(sau đó tham chiếu đến ô chứa số bát phân - Đóng ngoặc và nhấn Enter
Giả sử ô A2 chứa số bát phân 144. Công thức =OCT2DEC(A2) sẽ trả về 100.
Các ví dụ cụ thể:
=OCT2DEC(54)trả về 44=OCT2DEC(377)trả về 255=OCT2DEC(1000)trả về 512
Hàm này tính toán ngay lập tức và không cần format đặc biệt cho ô kết quả. Kết quả trả về là số thập phân chuẩn, sử dụng được trong các công thức khác.
Xử lý số âm và lỗi
Excel biểu diễn số âm trong hệ bát phân bằng ký hiệu bù hai với độ dài cố định 30 bit. Bit ngoài cùng bên trái là bit dấu, 29 bit còn lại là giá trị.
Số bát phân từ 0 đến 3777777777 đại diện cho số dương. Số từ 4000000000 đến 7777777777 đại diện cho số âm.
Lỗi thường gặp:
#NUM!xuất hiện khi số bát phân vượt quá 10 ký tự#NUM!cũng xuất hiện khi số chứa ký tự 8 hoặc 9 (không hợp lệ trong hệ bát phân)#VALUE!khi ô tham chiếu chứa text không phải số
Ví dụ số âm: =OCT2DEC("7777777776") trả về -2. Đây là cách Excel biểu diễn số âm nhỏ trong hệ bát phân.
Ứng dụng thực tế
Hàm này đặc biệt hữu ích khi làm việc với quyền truy cập file trên Linux. Lệnh chmod sử dụng số bát phân để đặt permissions. Số 755 trong chmod nghĩa là chủ sở hữu có full quyền, nhóm và người khác có quyền đọc và thực thi.
Tôi thường dùng OCT2DEC khi phân tích log access từ server. Log ghi quyền truy cập dạng bát phân, nhưng báo cáo cần số thập phân để so sánh và lọc dễ dàng hơn.
Kịch bản cụ thể: Import file log có 5000 dòng với cột permissions dạng bát phân. Thay vì convert từng dòng bằng calculator, tôi:
- Paste toàn bộ dữ liệu vào cột A
- Tạo công thức
=OCT2DEC(A2)ở cột B - Kéo công thức xuống 5000 dòng
- Copy cột B và paste values để chuyển thành số cố định
Kết quả trong 10 giây so với 45 phút làm thủ công.
Các hàm liên quan
Excel có nhóm hàm chuyển đổi giữa các hệ thống số:
DEC2OCTchuyển thập phân sang bát phânOCT2BINchuyển bát phân sang nhị phânOCT2HEXchuyển bát phân sang thập lục phânHEX2DECchuyển thập lục phân sang thập phân
Khi xử lý dữ liệu kỹ thuật, tôi thường phải chain nhiều hàm này. Ví dụ chuyển từ bát phân sang thập lục phân: =DEC2HEX(OCT2DEC(A2)).
Tương thích và phiên bản
Hàm OCT2DEC có sẵn trong tất cả phiên bản Excel từ 2010 trở đi, bao gồm Excel cho web. Hàm này nằm trong nhóm Engineering functions nên cần enable Analysis ToolPak trong Excel 2010 trở về trước.
Đối với Excel hiện đại, hàm hoạt động mặc định không cần cài thêm gì. File chứa hàm này mở được trên Excel cho Windows, Mac, và web app.
Nếu bạn thường xuyên làm việc với dữ liệu từ hệ thống công nghiệp, server Linux, hoặc thiết bị mạng, OCT2DEC tiết kiệm hàng giờ mỗi tuần. Thay vì convert thủ công từng giá trị, một công thức duy nhất xử lý hàng ngàn dòng dữ liệu ngay lập tức.
