Định giá trái phiếu có chu kỳ thanh toán lãi bất thường là một trong những tính toán mà nhiều chuyên viên tài chính vẫn làm thủ công. Công thức thủ công yêu cầu chiết khấu từng dòng tiền riêng lẻ, điều chỉnh cho số ngày trong kỳ lẻ, và theo dõi nhiều tham số khác nhau. Excel có hàm ODDLPRICE xử lý toàn bộ tính toán này trong một dòng, nhưng thật bất ngờ là ít người biết nó tồn tại hoặc cách dùng đúng.
Hàm ODDLPRICE tính toán điều gì
ODDLPRICE trả về giá trị hiện tại trên mỗi 100 đô la mệnh giá của chứng khoán có kỳ thanh toán lãi cuối cùng không chuẩn. Kỳ cuối lẻ xảy ra khi khoảng thời gian từ ngày thanh toán lãi cuối tới ngày đáo hạn khác với chu kỳ thanh toán thông thường.
Khả năng chính:
- Xử lý kỳ lẻ ngắn hạn và dài hạn tự động
- Hỗ trợ 5 phương pháp tính ngày khác nhau
- Tích hợp với các hàm tài chính khác trong Excel
- Tính toán chính xác theo chuẩn tài chính quốc tế
Cú pháp: =ODDLPRICE(settlement, maturity, last_interest, rate, yld, redemption, frequency, basis)
Hàm này đặc biệt hữu ích cho các phòng kho bạc, quản lý danh mục đầu tư, và chuyên viên phân tích trái phiếu cần định giá danh mục hàng ngày.
Tại sao nhanh hơn tính thủ công
So sánh tốc độ
Tính thủ công một trái phiếu kỳ lẻ với 5 dòng tiền còn lại mất 8-12 phút cho chuyên viên có kinh nghiệm. Công việc bao gồm:
- Tính số ngày chính xác giữa các mốc thời gian
- Chiết khấu từng khoản thanh toán lãi riêng
- Điều chỉnh cho kỳ lẻ cuối cùng
- Kiểm tra lại tính toán
ODDLPRICE trả về kết quả trong dưới 1 giây. Với danh mục 50 trái phiếu, tiết kiệm 6-10 giờ mỗi tuần chỉ riêng công việc định giá.
Ưu điểm về độ chính xác
Tính toán thủ công dễ gặp những lỗi phổ biến:
- Quy ước tính ngày không đồng nhất
- Lỗi làm tròn trong quy trình nhiều bước
- Nhầm lẫn giữa thực tế/thực tế và 30/360
- Sai sót trong tính hệ số chiết khấu
ODDLPRICE loại bỏ những lỗi này bằng cách sử dụng chuẩn tài chính được tích hợp sẵn. Hàm tuân theo các quy ước được sử dụng bởi Bloomberg, Reuters, và các hệ thống định giá chuyên nghiệp khác.
Lợi ích tích hợp
Hàm kết hợp mượt mà với hạ tầng dữ liệu của Excel:
- Lấy ngày tháng từ các ô khác hoặc cơ sở dữ liệu
- Cập nhật tự động khi dữ liệu thị trường thay đổi
- Sử dụng trong công thức mảng cho định giá hàng loạt
- Xuất sang các hệ thống báo cáo
Một mô hình danh mục tôi thiết lập lấy tham số trái phiếu từ cơ sở dữ liệu SQL, định giá hơn 200 trái phiếu bằng ODDLPRICE, và tạo báo cáo định giá hàng ngày. Tổng thời gian làm mới: 12 giây.
Cách sử dụng 8 tham số
settlement – Ngày nhận quyền sở hữu chứng khoán. Trong hầu hết thị trường là T+2. Luôn dùng hàm DATE: DATE(2024,11,20)
thay vì chuỗi văn bản để tránh lỗi.
maturity – Ngày chứng khoán hết hạn và gốc được trả. Phải sau ngày thanh toán. Định dạng thông thường: DATE(2025,3,15)
.
last_interest – Ngày cuối cùng chứng khoán đã trả lãi trước ngày thanh toán. Tham số quan trọng phân biệt ODDLPRICE với hàm PRICE. Ví dụ: DATE(2024,9,15)
.
rate – Lãi suất danh nghĩa hàng năm của chứng khoán. Trái phiếu 7.5% nhập là 0.075 hoặc 7.5%. Áp dụng lên mệnh giá, không phải giá thị trường. Trái phiếu với lãi suất 8% trả 8 đô la trên mỗi 100 đô la mệnh giá hàng năm.
yld – Lợi suất hàng năm yêu cầu hoặc lãi suất chiết khấu. Lợi nhuận kỳ vọng của thị trường cho chứng khoán tương tự. Khi yld < rate, trái phiếu giao dịch ở mức cao hơn mệnh giá. Khi yld > rate, trái phiếu giao dịch dưới mệnh giá. Nhập dưới dạng 0.065 cho 6.5%.
redemption – Giá trị hoàn trả trên mỗi 100 đô la mệnh giá. Thông thường là 100, nghĩa là hoàn trả ngang mệnh giá. Một số trái phiếu hoàn trả ở mức 105 hoặc 98 tùy điều khoản.
frequency – Số lần thanh toán lãi mỗi năm. Chỉ chấp nhận: 1 (hàng năm), 2 (nửa năm), 4 (hàng quý). Hầu hết trái phiếu doanh nghiệp dùng 2. Trái phiếu chính phủ thay đổi theo từng quốc gia.
basis – Quy ước tính ngày. Tùy chọn từ 0-4:
- 0: Chuẩn Mỹ 30/360
- 1: Thực tế/Thực tế
- 2: Thực tế/360
- 3: Thực tế/365
- 4: Chuẩn Châu Âu 30/360
Basis 1 phổ biến nhất trong thị trường quốc tế. Chọn sai basis tạo ra lỗi định giá 0.5-1%.
Ví dụ định giá thực tế
Xét trái phiếu doanh nghiệp từ công ty XYZ:
- Ngày thanh toán: 20 tháng 11 năm 2024
- Ngày đáo hạn: 15 tháng 3 năm 2025
- Ngày trả lãi cuối: 15 tháng 9 năm 2024
- Lãi suất: 8% hàng năm
- Lợi suất thị trường: 6.5% hàng năm
- Hoàn trả: 100
- Tần suất: Nửa năm (2)
- Basis: Thực tế/Thực tế (1)
Công thức:
=ODDLPRICE(DATE(2024,11,20), DATE(2025,3,15), DATE(2024,9,15), 0.08, 0.065, 100, 2, 1)
Kết quả: 100.45
Trái phiếu giao dịch ở mức 100.45% mệnh giá. Cho trái phiếu mệnh giá 1 triệu đô la:
=ODDLPRICE(DATE(2024,11,20), DATE(2025,3,15), DATE(2024,9,15), 0.08, 0.065, 100, 2, 1) * 10000
Giá trị thực: 1,004,500 đô la.
Giao dịch cao hơn mệnh giá vì lãi suất 8% vượt lợi suất thị trường yêu cầu 6.5%. Trái phiếu hấp dẫn hơn lãi suất hiện hành của thị trường.
Các lỗi thường gặp và cách khắc phục
Lỗi NUM xuất hiện nhiều nhất
NUM xuất hiện khi logic ngày tháng không hợp lệ. Excel yêu cầu: last_interest < settlement < maturity. Kiểm tra thứ tự ngày trước tiên. Tôi từng đổi chỗ maturity và settlement – công thức trả về NUM ngay lập tức.
NUM cũng xuất hiện khi rate hoặc yld âm. Lãi suất âm tồn tại trong một số thị trường nhưng ODDLPRICE không chấp nhận. Giá trị frequency ngoài 1/2/4 gây ra NUM.
Lỗi VALUE từ định dạng ngày sai
Nhập ngày dưới dạng văn bản “11/20/2024” thường gây VALUE. Luôn dùng hàm DATE. Khi ngày tháng trong các ô, tham chiếu trực tiếp thay vì gõ lại.
Chênh lệch định giá
Khi kết quả ODDLPRICE không khớp với nguồn khác, kiểm tra basis đầu tiên. Sự khác biệt giữa basis 0 (30/360) và basis 1 (Thực tế/Thực tế) có thể tới 0.5% hoặc nhiều hơn trong giá trái phiếu.
Bloomberg và Reuters hiển thị basis trong màn hình định giá. Khớp tham số basis của Excel với hệ thống đang được đối chiếu.
Mẹo thiết lập cho độ chính xác
Tạo phạm vi đặt tên cho các tham số. Đặt tên ô B2 là NgayThanhToan, B3 là NgayDaoHan. Công thức trở thành:
=ODDLPRICE(NgayThanhToan, NgayDaoHan, NgayLaiCuoi, LaiSuat, LoiSuat, HoanTra, TanSuat, Basis)
Dễ kiểm tra hơn tham chiếu ô và giảm lỗi khi sao chép.
Dùng xác thực dữ liệu cho frequency và basis. Danh sách thả xuống chỉ cho phép 1, 2, 4 cho frequency ngăn ngừa 90% lỗi nhập liệu. Tương tự danh sách thả xuống 0-4 cho basis.
So sánh ODDLPRICE với hàm PRICE cho trái phiếu không có kỳ lẻ. Kết quả phải gần giống hệt nhau. Chênh lệch vượt 0.1% cho thấy có vấn đề với tham số.
Với danh mục hàng trăm trái phiếu, mẫu Excel có quy tắc xác thực là thiết yếu. Một quỹ đầu tư tôi tư vấn tiết kiệm 15 giờ mỗi tuần sau khi triển khai mẫu có xác thực so với nhập liệu tự do.
Tương thích và các phương án thay thế
ODDLPRICE có sẵn trong Excel 2007 trở đi, bao gồm Excel 365, Excel 2021, Excel 2019, Excel 2016, và Excel 2013. Hoạt động giống hệt trong Excel cho Mac và Excel Online.
Google Sheets không hỗ trợ ODDLPRICE. Người dùng cần công thức thủ công hoặc nhập từ Excel. Cho kỳ đầu lẻ thay vì kỳ cuối lẻ, dùng hàm ODDFPRICE. Cú pháp tương tự nhưng thay last_interest bằng ngày phát hành và ngày thanh toán lãi đầu tiên.
Hiểu cả ODDLPRICE và ODDFPRICE bao quát tất cả các tình huống kỳ bất thường trong định giá trái phiếu.
Tác động thực tế cho đội ngũ tài chính
Độ chính xác định giá ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị danh mục được báo cáo. Lỗi 0.5% trong danh mục trái phiếu 100 triệu đô la có nghĩa là định giá sai lệch 500,000 đô la. ODDLPRICE loại bỏ lỗi tính toán thủ công gây ra những chênh lệch như vậy.
Cải thiện tốc độ tích lũy. 10 phút tiết kiệm mỗi trái phiếu × 50 trái phiếu × 5 ngày mỗi tuần = 2,500 phút hàng tháng. Đó là 40+ giờ được giải phóng cho phân tích thay vì tính toán. Một bàn giao dịch trái phiếu báo cáo hoàn thành định giá theo thị trường hàng ngày nhanh hơn 3 giờ sau khi chuyển từ công thức bảng tính sang ODDLPRICE.
Đường kiểm toán cải thiện khi sử dụng hàm chuẩn hóa. Cơ quan quản lý và kiểm toán viên xác minh tính toán ODDLPRICE nhanh hơn công thức tùy chỉnh. Trong quá trình xem xét hàng quý, có định giá dựa trên hàm giảm câu hỏi và thời gian phê duyệt.