Hàm PRICEDISC Trong Excel: Hướng Dẫn Tính Giá Chứng Khoán Chiết Khấu Từ A Đến Z

Khi nhân viên tài chính cần định giá trái phiếu hoặc tín phiếu kho bạc được bán chiết khấu, hầu hết họ sử dụng máy tính tài chính hoặc công thức thủ công phức tạp. Tôi từng mất 15 phút để tính giá một chứng khoán chiết khấu trước khi phát hiện ra hàm PRICEDISC trong Excel. Giờ đây việc tính toán này chỉ mất 30 giây.

Hàm PRICEDISC làm gì chính xác

Hàm PRICEDISC tính giá trị trên mỗi 100 đô la mệnh giá của chứng khoán được bán chiết khấu. Những chứng khoán này không trả lãi định kỳ mà được mua với giá thấp hơn mệnh giá, sau đó hoàn lại đúng mệnh giá khi đáo hạn. Tín phiếu kho bạc và giấy nợ thương mại là ví dụ điển hình.

Công thức tính của hàm: Giá = Giá hoàn lại – (Tỷ lệ chiết khấu × Giá hoàn lại × Số ngày đến đáo hạn / Số ngày trong năm)

Điều quan trọng là hàm này chỉ áp dụng cho chứng khoán chiết khấu thuần túy, không dùng cho trái phiếu có trả lãi định kỳ. Nếu bạn cần tính giá trái phiếu trả lãi, hãy dùng hàm PRICE thay vì PRICEDISC.

Cú pháp chi tiết với từng tham số

Cú pháp đầy đủ: =PRICEDISC(settlement, maturity, discount, redemption, [basis])

settlement (ngày thanh toán): Ngày bạn mua chứng khoán. Đây là ngày sau ngày phát hành, khi chứng khoán được giao cho người mua. Tham số bắt buộc.

maturity (ngày đáo hạn): Ngày chứng khoán hết hạn và được hoàn lại đúng mệnh giá. Tham số bắt buộc.

discount (tỷ lệ chiết khấu): Tỷ lệ chiết khấu hàng năm của chứng khoán, thường được biểu thị bằng phần trăm. Ví dụ 5,25 phần trăm nhập là 0,0525 hoặc 5,25%. Tham số bắt buộc.

redemption (giá hoàn lại): Giá trị hoàn lại tính theo mệnh giá 100 đô la. Thường là 100 nếu chứng khoán được hoàn lại đúng mệnh giá. Tham số bắt buộc.

basis (cơ sở đếm ngày): Quy ước đếm ngày để tính số ngày giữa các ngày. Tham số tùy chọn, mặc định là 0.

Bảng các giá trị basis và cách chọn

Tham số basis quyết định cách Excel tính số ngày trong năm và số ngày giữa hai ngày. Đây là 5 tùy chọn:

Basis = 0 hoặc bỏ qua: Chuẩn Mỹ 30/360. Mỗi tháng có 30 ngày, một năm có 360 ngày. Đây là mặc định và được dùng phổ biến nhất cho chứng khoán Mỹ.

Basis = 1: Ngày thực tế/Ngày thực tế. Số ngày thật giữa hai ngày và số ngày thật trong năm. Dùng cho chứng khoán kho bạc Mỹ.

Basis = 2: Ngày thực tế/360. Số ngày thật giữa hai ngày nhưng một năm được tính là 360 ngày.

XEM THÊM: Hàm MDURATION Trong Excel: Công Cụ Tài Chính Ẩn Mà 90% Người Dùng Không Biết

Basis = 3: Ngày thực tế/365. Số ngày thật giữa hai ngày, một năm luôn là 365 ngày.

Basis = 4: Chuẩn châu Âu 30/360. Tương tự basis 0 nhưng theo quy ước châu Âu.

Hầu hết các tổ chức tài chính Việt Nam sử dụng basis 0 hoặc 1. Nếu không chắc chắn, hãy dùng mặc định 0 hoặc hỏi bộ phận kế toán về quy chuẩn công ty đang áp dụng.

Ví dụ thực tế với số liệu cụ thể

Giả sử bạn mua tín phiếu kho bạc với các thông tin:

Ngày mua: 16/02/2025
Ngày đáo hạn: 01/03/2025
Tỷ lệ chiết khấu: 5,25% hàng năm
Giá hoàn lại: 100 đô la trên mệnh giá
Basis: 2 (Ngày thực tế/360)

Công thức: =PRICEDISC(DATE(2025,2,16), DATE(2025,3,1), 5.25%, 100, 2)

Kết quả: 99,80 đô la

Điều này có nghĩa với mệnh giá 10.000 đô la, bạn chỉ cần trả 9.980 đô la. Chênh lệch 20 đô la là lợi nhuận bạn nhận được khi giữ đến ngày đáo hạn 01/03/2025.

Mẹo nhỏ: Luôn nhập ngày bằng hàm DATE thay vì gõ trực tiếp dạng văn bản như “16/02/2025”. Excel có thể hiểu sai định dạng ngày tùy theo cài đặt vùng miền.

Ví dụ phức tạp hơn với thời gian dài

Giả sử bạn đánh giá giấy nợ thương mại:

Ngày mua: 08/02/2025
Ngày đáo hạn: 01/01/2028
Tỷ lệ chiết khấu: 2% hàng năm
Giá hoàn lại: 100 đô la
Basis: 1 (Ngày thực tế/Ngày thực tế)

Công thức: =PRICEDISC(DATE(2025,2,8), DATE(2028,1,1), 2%, 100, 1)

Kết quả: 94,16 đô la (gần đúng)

Với khoản đầu tư dài hạn như thế này, sự khác biệt về basis có thể ảnh hưởng đến kết quả. Tôi đã thử cả 5 giá trị basis cho cùng một chứng khoán và thấy chênh lệch lên đến 0,15 đô la trên mỗi 100 đô la mệnh giá.

Lỗi phổ biến và cách khắc phục ngay

Lỗi #NUM! xuất hiện

Nguyên nhân phổ biến nhất:

Ngày thanh toán lớn hơn hoặc bằng ngày đáo hạn
Tỷ lệ chiết khấu nhỏ hơn hoặc bằng 0
Giá hoàn lại nhỏ hơn hoặc bằng 0
Basis nằm ngoài khoảng 0 đến 4

Cách kiểm tra: Xem lại các ô chứa ngày tháng. Nếu nhập bằng tay, Excel có thể nhận là văn bản thay vì ngày. Nhấp vào ô và xem thanh công thức – nếu thấy dấu nháy đơn ở đầu là ngày đã bị lưu dạng văn bản.

Giải pháp: Xóa ngày cũ, dùng hàm DATE để nhập lại. Thay vì gõ “16/2/2025”, hãy dùng DATE(2025,2,16).

Lỗi #VALUE! xuất hiện

Nguyên nhân:

Ngày thanh toán hoặc ngày đáo hạn không hợp lệ
Một trong các tham số không phải số

XEM THÊM: Hàm AMORLINC Trong Excel: Hướng Dẫn Tính Khấu Hao Tài Sản Từng Kỳ Kế Toán Chi Tiết

Kiểm tra: Nhấp vào từng ô tham số và đảm bảo chúng là số, không phải văn bản. Đặc biệt chú ý tỷ lệ chiết khấu – nếu nhập “5,25%” nhưng Excel hiểu là văn bản thì sẽ báo lỗi.

Giải pháp: Đối với tỷ lệ phần trăm, nhập 0,0525 thay vì “5,25%” nếu gặp lỗi. Hoặc chọn ô, định dạng là số, sau đó nhập lại.

Kết quả âm hoặc quá cao

Nếu hàm trả về số âm hoặc cao hơn 100 đô la: Kiểm tra tỷ lệ chiết khấu. Tôi từng nhập 52,5% thay vì 5,25% và được kết quả âm. Tỷ lệ chiết khấu thông thường cho chứng khoán chiết khấu dao động từ 0,5% đến 10% hàng năm.

Kết quả chênh lệch nhỏ so với mong đợi

Nguyên nhân có thể từ tham số basis. Thử thay đổi basis từ 0 sang 1 và ngược lại để xem cái nào khớp với yêu cầu. Chênh lệch thường nhỏ hơn 0,1 đô la trên 100 đô la mệnh giá cho kỳ hạn ngắn dưới 1 năm.

So sánh PRICEDISC với các hàm tương tự

PRICEDISC và PRICE – Khi nào dùng hàm nào

Hàm PRICE tính giá trái phiếu trả lãi định kỳ. Nó cần thêm tham số frequency (tần suất trả lãi) và rate (lãi suất phiếu). Dùng PRICE khi chứng khoán trả lãi mỗi 6 tháng hoặc hàng năm.

Dùng PRICEDISC khi chứng khoán không trả lãi định kỳ, chỉ được mua chiết khấu và hoàn lại đúng mệnh giá. Tín phiếu kho bạc, giấy nợ thương mại thường thuộc loại này.

PRICEDISC và PRICEMAT

PRICEMAT tính giá chứng khoán trả lãi vào ngày đáo hạn. Điểm khác biệt: PRICEMAT cần ngày phát hành và lãi suất phiếu, trong khi PRICEDISC chỉ cần tỷ lệ chiết khấu.

Chọn PRICEMAT nếu chứng khoán tích lũy lãi và trả một lần khi đáo hạn. Chọn PRICEDISC nếu không có lãi tích lũy, chỉ dựa vào chênh lệch giá mua và giá hoàn lại.

Ứng dụng thực tế trong công việc

Đánh giá tín phiếu kho bạc

Kho bạc phát hành tín phiếu với kỳ hạn 91 ngày, 182 ngày hoặc 364 ngày. Giả sử tín phiếu 182 ngày có tỷ lệ chiết khấu 4,8%. Dùng PRICEDISC để tính giá mua cho mệnh giá 1 triệu đô la:

=PRICEDISC(DATE(2025,3,1), DATE(2025,8,30), 4.8%, 100, 1) * 10000

Kết quả cho biết số tiền cần trả ngay hôm nay để nhận 1 triệu đô la sau 182 ngày.

Phân tích giấy nợ doanh nghiệp

Công ty phát hành giấy nợ thương mại 270 ngày với chiết khấu 3,5%. Phòng tài chính cần tính lợi nhuận thực tế. Công thức PRICEDISC cho biết giá mua, sau đó tính lợi suất thực bằng cách so sánh với mệnh giá.

XEM THÊM: Tính Bao Lâu Để Tiền Gửi Tăng Gấp Đôi Với Hàm PDURATION Excel

Lập báo cáo danh mục đầu tư

Khi quản lý danh mục gồm nhiều chứng khoán chiết khấu có ngày đáo hạn khác nhau, tôi tạo bảng với các cột: Tên chứng khoán, Ngày mua, Ngày đáo hạn, Tỷ lệ chiết khấu, Giá hoàn lại. Cột cuối cùng dùng PRICEDISC để tính giá hiện tại. Khi cập nhật ngày hoặc tỷ lệ, tất cả giá tự động tính lại.

Mẹo tối ưu khi sử dụng

Tạo bảng tra cứu nhanh

Thay vì nhập công thức mỗi lần, tôi tạo mẫu bảng tính với các ô đầu vào rõ ràng. Người dùng chỉ cần nhập ngày, tỷ lệ chiết khấu và basis vào ô có màu vàng, kết quả hiện ra ngay ở ô màu xanh.

Kết hợp với định dạng có điều kiện

Đặt quy tắc: Nếu giá dưới 95 đô la thì tô màu đỏ (rủi ro cao), từ 95-98 đô la tô vàng (trung bình), trên 98 đô la tô xanh (an toàn). Giúp nhận diện nhanh chứng khoán đáng quan tâm.

Sử dụng Data Validation cho tham số basis

Tại ô nhập basis, thiết lập Data Validation cho phép chọn từ danh sách 0, 1, 2, 3, 4. Tránh nhập nhầm số ngoài phạm vi gây lỗi #NUM!.

Những điều cần lưu ý khi áp dụng

Hàm PRICEDISC có sẵn từ Excel 2007 trở về sau, bao gồm Excel 2010, 2013, 2016, 2019, Excel 2021 và Microsoft 365. Phiên bản cũ hơn Excel 2003 có thể không hỗ trợ.

Khi làm việc với nhiều loại tiền tệ, hãy đảm bảo tất cả giá trị cùng đơn vị. Nếu giá hoàn lại tính bằng đô la, các phép tính khác cũng phải quy về đô la.

Đối với chứng khoán có kỳ hạn rất ngắn dưới 30 ngày, sự khác biệt giữa các giá trị basis rất nhỏ và có thể bỏ qua. Nhưng với kỳ hạn trên 180 ngày, nên kiểm tra kỹ basis nào phù hợp với quy định của tổ chức phát hành.

Hàm này không tính thuế hoặc phí giao dịch. Khi ra quyết định đầu tư thực tế, cần trừ đi các chi phí này để có lợi nhuận thực sau thuế.

Nếu bạn thường xuyên làm việc với chứng khoán chiết khấu, việc thành thạo PRICEDISC giúp tiết kiệm hàng chục phút mỗi ngày. Tôi từng cần 4 công cụ khác nhau để định giá chứng khoán, giờ chỉ cần Excel với hàm này. Công thức tuy có vẻ phức tạp lúc đầu, nhưng sau 3-5 lần thực hành với số liệu thật, bạn sẽ sử dụng thành thạo.